KOLEKTYWIZM. Wyrażenie kolektywizm znaczy z jednej strony tyle, co komunizm w szerokim słowa znaczeniu. Z drugiej strony oznacza pogląd ogólniejszy, a mianowicie przyznawanie bezwzględnego pierwszeństwa zbiorowości, społeczeństwu przed jednostką ludzką. Parafrazując znane powiedzenie Mussoliniego, można kolektywizm zdefiniować słowami: “Wszystko w społeczeństwie, wszystko przez społeczeństwo, wszystko dla społeczeństwa”. Kolektywizm podporządkowuje więc jednostkę całkowicie zbiorowości, jego pełnym wyrazem jest totalitaryzm. W rzeczy samej według konsekwentnie przemyślanego kolektywizmu jednostka nie ma żadnych praw.

Teoretyczną podbudową kolektywizmu jest wierzenie, że tylko zbiorowość istnieje w pełni, podczas gdy poszczególni ludzie, jednostki, są tylko jej “momentami”. Ale to wierzenie jest oczywistym zabobonem. Prawdą jest jego przeciwieństwo: jedyną ważną rzeczywistością w społeczeństwie są właśnie poszczególni ludzie, nie zbiorowość. Jeśli ona posiada także pewną rzeczywistość, to mniejszą od rzeczywistości jednostek ludzkich.