EGZYSTENCJALNE ZAGADNIENIA. Pytania dotyczące sensu życia ludzkiego, ale leżące, jeśli wolno się tak wyrazić, na kraju życia i świata. Jako takie wymienia się zwykle: śmierć, sam sens życia, cierpienia, zawód, miłość. Z egzystencjalnymi zagadnieniami związane są dwa zabobony.

1. Jeden z nich, bardzo rozpowszechniony w czasach oświecenia i jeszcze dziś reprezentowany przez marksizm-leninizm, przeczy po prostu istnieniu egzystencjalnych zagadnień. Kiedy pytamy przedstawicieli tego zabobonu, jaki jest np. sens życia ludzkiego, a w szczególności śmierci, odpowiadają, że wszystko będzie w porządku, kiedy ludzkość wejdzie do raju na ziemi itd. Otóż to wychodzi na jedno z zaprzeczeniem istnienia tych zagadnień, jako że my sami musimy umrzeć, zanim ludzkość dojdzie do owego raju, a w każdym razie nasza śmierć jest sprawą czysto indywidualną: żaden postęp społeczny nie może rozwiązać zagadnienia śmierci. Jeden z filozofów nowożytnych sformułował wyraźnie ten zabobon: “Człowiek mądry - pisze - o niczym nie myśli mniej niż o śmierci i jego mądrość jest medytacją życia, nie śmierci” (Spinoza).

2. Inny zabobon dotyczący zagadnień egzystencjalnych to mniemanie, że chodzi w nich o sprawy wewnętrznoświatowe, a więc podlegające badaniom naukowym. Zwolennik pozytywizmu musi, w rzeczy samej, zajmować takie stanowisko, bo według niego tylko nauka może dać odpowiedź na dręczące nas pytania.

Ale oba te wierzenia są zabobonami. Zagadnienia egzystencjalne należą do najważniejszych, jakie człowiek może sobie postawić, jeśli nie są najważniejszymi w ogóle. Mamy wprawdzie wrodzoną skłonność do zamykania oczu na nie (Heidegger), ale one narzucają się każdemu, prędzej czy później, z wielką siłą. Nie uznawać ich istnienia jest więc dziwacznym zabobonem. Zabobonem jest także mniemanie, że zagadnienia egzystencjalne dadzą się rozwiązać za pomocą metody naukowej - jako że nauka jest wobec nich najzupełniej bezsilna: leżą one całkowicie poza jej dziedziną. Rozwiązanie zagadnień egzystencjalnych daje zwykle światopogląd, a w szczególności religia.

Patrz: egzystencja, nauka, pozytywizm, religia, światopogląd.